Δεσποτική εορτή, που αναφέρεται στην ανάβαση του Χριστού στους ουρανούς και θεωρείται στην εκκλησιαστική παράδοση ως η ολοκλήρωση της αποστολής του Χριστού επί της Γης. Εορτάζεται από την Εκκλησία την 40η ημέρα από την Ανάσταση του Κυρίου (17 Μαΐου το 2018). Την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσες φέρουν το όνομα Ανάληψη.
Το εκκλησιαστικό γεγονός της Αναλήψεως περιγράφεται από τους ευαγγελιστές Μάρκο (ιστ 19), Λουκά ( κδ, 51) και Ιωάννη (στ, 62 και κ, 17), στις Πράξεις των Αποστόλων (α 2, 9), στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου (Προς Εφεσίους δ 8-10, Προς Εβραίους δ14 και ζ 26. Α’ Προς Τιμόθεον γ 16) και στην Α’ Καθολική Επιστολή του Αποστόλου Πέτρου (γ 22). Μόνο ο ευαγγελιστής Ματθαίος παραλείπει κάθε μνεία για το γεγονός αυτό.
Σύμφωνα με τις ως άνω περιγραφές της Καινής Διαθήκης, η Ανάληψη έγινε στο Όρος των Ελαιών στην Ιερουσαλήμ μπροστά στους μαθητές του Χριστού, οι οποίοι παρακολούθησαν με δέος την απομάκρυνση του Διδασκάλου. Η πατερική παράδοση τονίζει ιδιαίτερα τον υπερφυσικό χαρακτήρα της Αναλήψεως του Κυρίου, το όποιο περιλήφθηκε στη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας με τη χαρακτηριστική αναφορά στο Σύμβολο της Πίστεως («και ανελθόντα εις τους ουρανούς και καθεζόμενον εκ δεξιών του Πατρός και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης…»). Τόσο στις Πράξεις των Αποστόλων, όσο και στο Σύμβολο της Πίστεως («Πιστεύω») διακηρύσσεται η σχέση της Αναλήψεως με τη Δευτέρα Παρουσία.
Η Ανάληψη του Χριστού συνεορταζόταν με την Πεντηκοστή, κατά τους πρώτους αιώνες. Από τον 4ο αιώνα, όμως, άρχισε η προοδευτική διάκριση και ο αυτοτελής εορτασμός της.
Απολυτίκιο
Ανελήφθης εν δόξη, Χριστέ ο Θεός ημών, χαροποιήσας τους μαθητάς, τη επαγγελία του Αγίου Πνεύματος· βεβαιωθέντων αυτών δια της ευλογίας, ότι συ ει ο Υιός του Θεού, ο λυτρωτής του κόσμου.
Λαογραφία
Η γιορτή της Αναλήψεως εκτός από την επίσημη ονομασία της έχει και πολλές λαϊκές ονομασίες όπως:
Αναληψού, στη Σαντορίνη.
Αναληψιός, στη Θράκη.
Τ’ Αγιού Αναληψιού, στην Ίμβρο.
Συναληψιού, στη Ρόδο.
Τα Σαράντα της Πασκαλιάς, στην Κομοτηνή.
Γαλατοπέφτη, στη Μύκονο, στη Σίφνο, στη Σκύρο κ.α, διότι την ημέρα αυτή οι τσοπάνηδες συνηθίζουν να μοιράζουν γάλα δωρεάν στα χωριά τους «για το καλό του κοπαδιού».
Η ονομασία της γιορτής χρησιμοποιείται και μεταφορικά σε λέξεις και φράσεις που δηλώνουν την εξαφάνιση και την κλεψιά: «αναλήφθηκε το αρνί», «έγινε της Αναλήψεως». Λέγεται και για άνθρωπο που αναχώρησε απροειδοποίητα και ξαφνικά.
Είναι γνωστή η παλαιότερη συνήθεια να πηγαίνουν της Αναλήψεως στη θάλασσα για το πρώτο μπάνιο. Μάλιστα, σε όρισμένα μέρη γέμιζαν με θαλασσινό νερό τα «σαράντα κύματα», ένα μπουκάλι που το φύλαγαν για φάρμακο σε πρηξίματα, δαγκώματα και διάφορους πόνους.
