Σε απόλυτο ρυθμιστή της τύχης των Μνημονίων στη χώρα μας αναδεικνύεται το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όπως διαφάνηκε μετά το τέλος του α΄γύρου των διαπραγματεύσεων στην Ουάσιγκτον. Στο περιθώριο της Συνόδου του ΔΝΤ επιβεβαιώθηκε πως το Ταμείο βγαίνει ενισχυμένο σε όλα τα επίπεδα και βάζει ως όρο να μειωθεί το αφορολόγητο ένα χρόνο νωρίτερα μαζί με τις περικοπές στις συντάξεις, από το 2019 αντί το 2020. Η κυβέρνηση θεωρεί πάντως ότι έχει περιθώριο 60 ημερών ακόμη, για να καταφέρει να ανατρέψει τους σχεδιασμούς των δανειστών.
Το θέμα του αφορολόγητου συζητήθηκε δύο φορές στην Ουάσινγκτον: μία στη συνάντηση Τσακαλώτου-Χουλιαράκη με Λαγκάρντ και Τόμσεν, και η δεύτερη ήταν πιο «τεχνική» με τον διάδοχο της Ντέλιας Βελκουλέσκου στην Αθήνα, Πίτερ Ντόλμαν.Για να αποκρούσει τις πιέσεις για μείωση στο αφορολόγητο, η κυβέρνηση θεωρεί ανάχωμα τα θηριώδη πρωτογενή πλεονάσματα. Στην Ουάσινγκτον ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο αναπληρωτής υπουργός Γιώργος Χουλιαράκης προϊδέασαν τους ξένους συνομιλητές τους ότι σήμερα η ΕΛΣΤΑΤ αναμένεται να ανακοινώσει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%-4% για το 2017 που, σε όρους Μνημονίου, σημαίνει πλεόνασμα της τάξης του 3,7% του ΑΕΠ, υπερδιπλάσιο από τον μνημονιακό στόχο 1,75%. Παρουσίασαν επίσης και θετικά στοιχεία για το πλεόνασμα του α΄τριμήνου 2018.
«Δεν έχει σημασία αν πιάσατε τον στόχο, αλλά με ποια μέσα» ήταν το μήνυμα του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του ΔΝΤ Πόουλ Τόμσεν, που θεωρεί ότι με την υπερφορολόγηση δεν είναι διατηρήσιμα τα πλεονάσματα. «Θέλει πολύ φαντασία να λες ότι από πλεόνασμα 4,5% – 4,7% του ΑΕΠ το 2017 (αν δεν δινόταν κοινωνικό μέρισμα) θα πέσουμε στο1,5% το 2019» όπως προβλέπει το ΔΝΤ, ήταν λίγο αργότερα η ανταπάντηση που του έδινε από την Ουάσινγκτον αξιωματούχος του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών. Και υποστήριζε πως η συζήτηση αυτή θα κρατήσει μέχρι τον Ιούνιο. «Το ΔΝΤ αποφασίζει αλλά σε συνεννόηση με τους ευρωπαίους και θα ακουστεί και η δική μας άποψη για το ποιο μέρος του πλεονάσματος έχει μόνιμο χαρακτήρα και ποιο όχι».
Ωστόσο ασφαλείς διπλωματικές πηγές ανέφεραν στο Πρώτο Θέμα ότι τα σχέδια για δημιουργία Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, ως αντικαταστάτης του ΔΝΤ, μπαίνουν στις καλένδες καθώς, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η Άγκελα Μέρκελ πιέζεται από το εσωτερικό του κόμματός της να βάλει τέλος στις φιλοδοξίες του Γάλλου Προέδρου Μακρόν για το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο. Αυτό θα σημαίνει ότι το ΔΝΤ θα έχει πολλά περιθώρια να πιέζει, και οι δανειστές θα παίζουν το παιχνίδι «της γάτας με το ποντίκι» με την χώρα μας.
Παράταση Μνημονίου
«Όλοι μα όλοι, χωρίς εξαίρεση, ακόμη και ο Ολαφ Σόλτς εκφράζουν την αισιοδοξία τους ότι παρόλα τα ανοικτά ζητήματα θα υπάρχει λύση στις 21 Ιουνίου, στην σύνοδο του Eurogroup» έλεγε εχθές αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών -απαντώντας για τις διαρροές από τη Γερμανία περί παράτασης του Μνημονίου- μετά την χθεσινή συνάντηση Τσακαλώτου-Χουλιαράκη με Κριστίν Λαγκάρντ και Πόουλ Τόμσεν στην έδρα του ΔΝΤ.
Η ίδια πηγή εξηγούσε ποια είναι τα εκκρεμή ζητήματα, σε όλα τα μέτωπα:
1. Για τα προαπαιτούμενα: «όλοι μας πιέζουν να είμαστε εντάξει στην 4η αξιολόγηση» παραδέχθηκε ο αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών. «Δεν υπάρχει θέμα παράτασης του προγράμματος, όλοι θέλουν να λυθεί μέχρι τις 21 Ιουνίου γιατί η γερμανική Βουλή κλείνει για το καλοκαίρι» επέμεινε. Είναι όμως ακριβώς αυτός κι ο λόγος για τον οποίο εκπορεύονται από τη Γερμανία τα σενάρια για δίμηνη ή τετράμηνη παράταση, γιατί δεν θα έχουν εκπληρωθεί όλα τα προαπαιτούμενα έως τις 20 Αυγούστου. Στην Αθήνα («στο αγαπημένο μου ξενοδοχείο» όπως ανέφερε με χιούμορ η ίδια πηγή) Οι θεσμοί θα επιστρέψουν στις 12- 16 Μάιου, με πιθανότερη ημερομηνία τις 14 Μαΐου και στόχο μια «σύμφωνία επί της Αρχής» (SLA) έως Δευτέρα 21 Μαίου που συνεδριάζει το Eurogroup. Την Παρασκευή 27 Απριλίου στο άτυπο Eurogroup στη Σόφια, θα παρουσιάσει ο κύριος Τσακαλώτος και το Ολιστικό Σχέδιο. «Θεωρούμε εφικτό να εγκριθεί, άλλοι όμως το θεωρούν νωρίς ακόμα» έλεγε αρμόδια πηγή από την Ουάσιγκτον, καθώς παραδέχθηκε πως οι δανειστές έχουν ζητήσει διορθώσεις και συμπληρώματα.
2. Για το χρέος: ο χρόνος πιέζει και το ΔΝΤ που ζητάει από του ευρωπαίους να προσφέρουν μεγαλύτερη και αυτόματη ελάφρυνση χρέους στην Ελλάδα (και στα δάνεια του ESM) προκειμένου να μπει στο πρόγραμμα. Στο θέμα του χρέους η ελληνική θέση ταυτίζεται με την θέση του ΔΝΤ.
Η Γερμανία όμως δεν το δέχεται, ζητά η ελάφρυνση να γίνεται υπό όρους. «Το κλειδί είναι να συμφωνηθεί ο γαλλικός μηχανισμός. Μετά, θα μπορέσει να ξεκλειδώσει η συζήτηση» έλεγε πηγή του υπουργείου Οικονομικών. Αναζητείται συμβιβασμός με την Γερμανία καθώς «η νέα ηγεσία γερμανικού υπουργείου Οικονομικών έχει καλή διάθεση, αλλά θέλει περισσότερο χρόνο για να καταλάβει τις παραμέτρους της αναδιάρθρωσης του χρέους. Και το θέμα είναι ότι δεν υπάρχει πολύς χρόνος. Αυτή είναι η δυσκολία» λέει η ελληνική πλευρά, καθώς μάλιστα οι αποφάσεις του Ταμείου θα απαιτήσουν εσωτερικές εγκρίσεις και διαδικασίες.
3. Για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο τρέχον πρόγραμμα και στην μεταμνημονιακή παρακολούθηση είπε πως γραμμή του Ταμείου είναι «το χρέος να λυθεί πριν τις 21 Ιουνίου» γιατί έχει περιορισμούς και εσωτερικές διαδικασίες για την ενεργοποίηση του προγράμματός του «αλλά με καλή πρόθεση από όλες τις πλευρές – και δεν εννοεί εμάς μόνον – αυτό θα είναι εφικτό».
Το Ταμείο ενισχύεται ιδιαίτερα από την διαφαινόμενη εγκατάλειψη -όπως αποκάλυψε το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ την Κυριακή- των σχεδίων για υποκατάστασή του από ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο. Ωστόσο στο ελληνικό υπουργείο Οικονομικών κάνουν «ασκήσεις θάρρους», λέγοντας πως και αν δεν μετάσχει το ΔΝΤ «δεν θα κοστολογηθεί από τις αγορές αρνητικά για την Ελλάδα. Έχει χάσει σε μεγάλο βαθμό την αξιοπιστία του. Το πρόγραμμα τελειώνει, η αξιοπιστία της εξόδου κρίνεται από άλλα θέματα».
Πανικός στο Μαξίμου
Στο «παζάρι» μπαίνουν όμως ακόμα και απειλές, όπως οι διαρροές για σενάρια παράτασης του Μνημονίου. Η πιο «αθώα» ανάγνωση των πληροφοριών δείχνει πίεση των δανειστών για ταχεία ολοκλήρωση των προαπαιτουμένων ή, στη χειρότερη περίπτωση όπως φοβούνται στο Μαξίμου, διάθεση των δανειστών να τινάξουν το αφήγημα περί «καθαρής εξόδου» και να «τελειώσουν» την κυβέρνηση. Αθήνα, Βρυξέλλες και Βερολίνο κάνουν τα δικά τους σχέδια, με φόντο τις κάλπες που θα στηθούν στην Ευρώπη από τον Οκτώβριο μέχρι τον Μάιο του 2019.
Παρά τις διαψεύσεις πως «δεν έχουν γίνει τέτοιες συζητήσεις» , το τελευταίο διάστημα Βρυξέλλες και Βερολίνο στέλνουν μηνύματα στην Αθήνα για χρονική μετάθεση της «καθαρής εξόδου» έως τα τέλη του 2018. Η Κομισιόν μιλά για «μεταπρογραμματικό διακανονισμό» σε σχέση με τα προαπαιτούμενα που θα μένουν εκκρεμή μετά την λήξη του Μνημονίου στις 20 Αυγούστου, ενώ στη Γερμανία μιλούν για «παράταση λίγων μηνών».
Σαν δέλεαρ χρησιμοποιούν και τα 27 δισ. ευρώ που θα περισσέψουν από το 3ο Μνημόνιο. «Σε αυτήν την περίπτωση ο Τσίπρας θα μπορέσει να πάρει τα χρήματα, να μειώσει το χρέος και να φορέσει και “γραβάτα”, για να πάει σε εκλογές από Ιανουάριο και μετά αν θέλει» λένε οι υποστηρικτές της πρότασης.
«Ρελάνς» με εκλογές τον Οκτώβριο
Στο οικονομικό επιτελείο δεν ακούν αρνητικά κατ’ αρχήν το σενάριο για τα 27 δισ. ευρώ, «αν και αυτό σημαίνει Πρόγραμμα» όπως λένε. Τον πρώτο και τελευταίο λόγο θα έχει όμως το Μαξίμου, που εμμένει ακόμα στο αφήγημα περί «καθαρής εξόδου» τον Αύγουστο, καθώς θεωρεί την μείωση του χρέους «τεχνική κουβέντα» που δεν προσφέρεται για πολιτικές και λαϊκές συζητήσεις.
Στο επίκεντρο της σύγκρουσης, σύμφωνα με συγκλίνουσες πληροφορίες, βρίσκονται οι εκλογές σε Ελλάδα και Βαυαρία. Όχι τυχαία, η επίσημη διαρροή των σεναρίων για αναβολή της λήξεως του Μνημονίου έγινε από την γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung που εδρεύει στο Μόναχο της Βαυαρίας.
Η κυβέρνηση σκέφτεται τις δικές της εκλογές και ζητά αναβολή των περικοπών στις συντάξεις. Κομισιόν και Eurogroup είπαν ήδη “όχι” αλλά το παιχνίδι παίζεται με το Βερολίνο, ενώ οι κομισάριοι των Βρυξελλών είναι πιο χαλαροί, γιατί τον Μάιο τελειώνει η θητεία τους και σκέφτονται ήδη την επόμενη μέρα της πολιτικής καριέρας τους, στις Βρυξέλλες ή στην πατρίδα τους.
Στο παζάρι συντάξεις και «ασημικά»
Στόχος της κυβέρνησης παραμένει να μην ισχύσουν από 1.1.2019 τα σκληρά μέτρα λιτότητας. Αν μετατεθούν κατά ένα εξάμηνο τουλάχιστον, θα μπορέσει να πάει σε εκλογές τον Ιανουάριο ή Μάιο του 2019, πριν τα νοιώσουν στην τσέπη τους οι συνταξιούχοι.
Σαν «άσο στο μανίκι» η κυβέρνηση φυλάει και τις ιδιωτικοποιήσεις που δεν θα έχουν ολοκληρωθεί ως τον Αύγουστο, για να δελεάσει με οικονομικά “deal” τους δανειστές –ή και γενικότερη στήριξη των συμφερόντων τους σε γεωστρατηγικά θέματα.
Ευσεβείς πόθοι ή απειλή;
Σημαίνον στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ πάντως, το οποίο γνωρίζει εκ των έσω τους τακτικισμούς της Κουμουνδούρου και του Μαξίμου, περιγράφει ως εξής το “παζάρι” που εξυφαίνεται με τους δανειστές, με στόχο το deal να κλείσει ως την Σύνοδο Κορυφής στις 28-29 Ιουνίου:
«Η μετάθεση των μειώσεων στις συντάξεις κατά ένα εξάμηνο (αντί από 1.1.2019 όπως έχει ψηφιστεί) είναι εφικτή. Όλα γίνονται! Πλεονάσματα υπάρχουν. Αρκεί να υπάρξει καλή θέληση από όλες τις πλευρές. Τεχνικά ή άλλα προσχήματα για καθυστερήσεις, μπορούν να βρεθούν».
Και εξηγεί: «Στις 20 Αυγούστου τελειώνει τυπικά το Πρόγραμμα. Θα υπάρχουν “ουρές” και εκκρεμότητες. Δεν είναι σωστό αμέσως μετά, αντί να εκπληρώνονται οι δεσμεύσεις, να μπει η χώρα σε προεκλογική περίοδο και να στηθούν κάλπες τον Οκτώβριο. Πρώτοι από όλους οι δανειστές δεν το θέλουν» τονίζει.
Ο ίδιος περιγράφει ως εξής το διακύβευμα που τους θέτει η κυβέρνηση: «Ποιος άλλος δεσμεύεται και έχει αποδείξει ότι μπορεί να τελειώσει ομαλά η ιδιωτικοποίηση του Ελληνικού ή όποια είναι ακόμα στα σκαριά; Μόνον ο ΣΥΡΙΖΑ. Αν όλα πάνε καλά, το Ολιστικό Πρόγραμμα Τσακαλώτου μπορεί να περιλάβει όλες τις ιδιωτικοποιήσεις με δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα. Αρκεί να πάει πιο πίσω (β΄εξάμηνο 2019) η κατάργηση της προσωπικής διαφοράς. Αν κοπούν οι συντάξεις τον Δεκέμβριο του 2018, δεν θα μπορεί η κυβέρνηση να πάει μετά σε εκλογές, θα πρέπει να γίνουν νωρίτερα. Εκλογές όμως σημαίνουν αβεβαιότητα σχηματισμού κυβέρνησης. Ποιος θα ασχολείται τότε με τις μεταμνημονιακές δεσμεύσεις; Αυτό φοβίζει τους δανειστές» καταλήγει.
Όροι και ανταλλάγματα
Η όλη μεθόδευση κτυπάει εκεί όπου «πονάει» το Βερολίνο, για να βάλει η κυβέρνηση τους ξένους στο παιχνίδι:
1. Στη Γερμανία δεν θέλουν ούτε να ακούσουν ότι θα πέσει πρόωρα η κυβέρνηση στην Ελλάδα το φθινόπωρο, γιατί στις 14 Οκτωβρίου έχουν εκλογές στην Βαυαρία. Θα είναι η πρώτη κρίσιμη αναμέτρηση για τον Μεγάλο Συνασπισμό που μόλις συγκροτήθηκε. Και ξέρουν πως η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων του κρατιδίου δεν θα υποδεχθεί ευχάριστα μια νέα αβεβαιότητα για το μέλλον της Ελλάδας, μετά από 8 χρόνια Μνημόνια.
2. Ούτε οι άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θέλουν αναταραχή, ως τον Μάιο τουλάχιστον που θα γίνουν οι Ευρωεκλογές. Νέος γύρος πολιτικής αβεβαιότητος στην Ελλάδα θα δοκίμαζε τις αντοχές και συμμαχίες, ακόμα και μεταξύ «αδελφών» κομμάτων από όλες τις πτέρυγες του Ευρωκοινοβουλίου.
3. Για το Μαξίμου, ο Μάιος του 2019 φαντάζει ιδανικός χρόνος εκλογών. Όχι μόνον θα διατηρηθεί άλλους οκτώ μήνες στην εξουσία πανηγυρίζοντας για «έξοδο» από το Μνημόνιο, αλλά ως κυβέρνηση θα τάζει και θα μοιράζει περισσότερα, για να μετριάσει τις εκλογικές απώλειές της. Ποντάρει στην λογική της «δεξιάς παρένθεσης», ειδικά εάν μεταθέσει τις περικοπές των συντάξεων στην επόμενη κυβέρνηση που θα κληθεί να τις εφαρμόσει στο β΄εξάμηνο του 2019, ενώ θα την περιμένει και «στη γωνία» για να την ρίξει ως τον Μάρτιο του 2020 το αργότερο, με αφορμή την εκλογή Προέδρου -όπως και το 2015.
