Έχοντας επισκεφθεί όλες τις γωνιές της Εύβοιας από την παιδική μου ήδη ηλικία,ως γέννημα θρέμμα του Νομού και κάτοικος Χαλκίδας, έχω διαπιστώσει επανειλημμένως τα δομικά προβλήματα του τόπου μου, τα οποία θεωρώ ότι αποτελούν σοβαρά εμπόδια στην οικονομική του ανάπτυξη.
Παρακάτω επιχειρώ μια συνοπτική χαρτογράφηση κάποιων εκ των κεντρικών πυλώνων ανάπτυξης της Εύβοιας υπό το πρίσμα των ανταγωνιστικών της πλεονεκτημάτων. Στο παρόν άρθρο εστιάζω στις υποδομές, στον μεταλλευτικό κλάδο και στην αιολική ενέργεια θεωρώντας δεδομένο ότι τα έργα υποδομής αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την ουσιαστική βελτίωση των προοπτικών ανάπτυξης που εντοπίζονται τόσο στον πρωτογενή τομέα (αγροτική παραγωγή, κτηνοτροφία, αλιεία), όσο και στις υπηρεσίες (π.χ. ενίσχυση του τουρισμού στην Εύβοια και της εμπορικής δραστηριότητας στα αστικά κέντρα του Νομού).
Οδικά Έργα
Ξεκινώντας με τα θέματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι μεσο-μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της Εύβοιας συναρτώνται σε σημαντικό βαθμό με την αναβάθμιση ή την εκ νέου κατασκευή έργων οδοποιίας κομβικής σημασίας.
Πιο συγκεκριμένα, απαιτείται η άμεση έναρξη υλοποίησης των εξής ώριμων οδικών έργων: (α) Παράκαμψη Χαλκίδας:Το έργο οδοποιίας από Ν. Λάμψακο έως Ψαχνά μήκους 16,5χλμ αποτελεί έργο ζωτικής σημασίας τόσο για τη πρωτεύουσα, όσο και για τη διασύνδεση του Νότιου με το Βόρειο τμήμα του Νομού. Η χρηματοδότηση του έργου(βρίσκεται στοστάδιο δημοπράτησης),συνολικού κόστους EUR 215εκ, προβλέπεται να γίνει συνδυαστικά από ΕτΕ, ΕΣΠΑ και ΠΔΕ. Συμπληρωματικό έργο οδοποιίας (νέα χάραξη και βελτίωση υφιστάμενης) αποτελεί η σύνδεση μήκους 4χλμ από Υψηλή Γέφυρα έως Ν. Λάμψακο, προϋπολογισμού περί τα EUR17εκ. Η ολοκλήρωση του έργου αυτού πρόκειται, μεταξύ άλλων, να ομαλοποιήσεισε σημαντικό βαθμό την κυκλοφοριακή ροή στην είσοδο της Χαλκίδας.
(β) Παράκαμψη Ψαχνών: Αναμένεται η ολοκλήρωση της μελέτης έργου οδοποιίαςσυνολικού μήκους 5χλμ και προϋπολογισμού περί τα EUR10εκ, το οποίο είναι η συνέχεια της Παράκαμψης Χαλκίδας και αποτελεί ένανσημαντικό κρίκο στη διαμόρφωση του διαμήκους άξονα της Εύβοιας.
(γ) Παράκαμψη Βασιλικού: Αναμένεται νέα δημοπράτηση οδικού έργουμήκους 7,5χλμ μέσω χρηματοδότησηςEUR38εκ από το ΠΔΕ.
(δ) Παράκαμψη Αμαρύνθου: Υπάρχει ολοκληρωμένη μελέτη έργου οδοποιίας μήκους 7χλμ και συνολικού προϋπολογισμού περί τα EUR22εκ.
Παράλληλα, είναι περιττό να γίνει λεπτομερής αναφορά στο πεπαλαιωμένο/ακατάλληλο οδικό δίκτυο τόσο της Βόρειας Εύβοιας (απαιτούνται ευρείας κλίμακας παρεμβάσεις και νέες χαράξεις στο τμήμα Ψαχνά-Στροφυλιά, καθώς και στα τμήματα προς Ιστιαία και Αιδηψό), όσο και του άξονα Χαλκίδα-Λέπουρα-Κύμη (ιδιαίτερης σημασίας είναι η σύνδεση της Χαλκίδας με το Λιμάνι της Κύμης).
Υπενθυμίζουμε ότι ο διαμήκης άξονας της Εύβοιας από Αιδηψό έως Κάρυστο χαρακτηρίστηκε τον Νοέμβριο 2013, από τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως Διευρωπαϊκό Δίκτυο. Κατά συνέπεια η κατασκευή τμημάτων του άξονα, με ολοκληρωμένες μελέτες,δύναται να χρηματοδοτηθεί μέσω του Ταμείου Συνοχής.
Στο σημείο αυτό αξίζει να τονιστεί και η σοβαρή υστέρηση στην εκτέλεση του ΠΔΕ για το 2017, το οποίο έκλεισε στα EUR 5,95δις (σημειώνοντας χαμηλό δεκαετίας) έναντι στόχου EUR 6,75δις, κάτι που προκαλεί εύλογη ανησυχία για την εκτέλεση του ΠΔΕ το 2018 με δεδομένη την αρνητική απόκλιση ύψους EUR550εκ έναντι του στόχου στο 1οτετράμηνο του έτους.
Λιμένες & Μαρίνες
Συμπληρωματικά προς τα παραπάνω έργα οδοποιίας, πιστεύω ότι κεντρικό πυλώνα ανάπτυξης της Εύβοιας αποτελεί η αξιοποίηση λιμένων και μαρίνων.
Θυμίζω ότι τοέργο με την επωνυμία “Νηρηίδες” άρχισε να σχεδιάζεται (μέσω ΤΑΙΠΕΔ) την περίοδο 2012-2013. Η σχετική μελέτη περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, και έναν αριθμό τουριστικών λιμένων της Εύβοιας εντάσσοντας Χαλκίδα, Ερέτρια, Κύμη, Αιδηψό και Ωρεούς στη κατηγορία των μη επιλέξιμων (non-eligible) λιμένων είτε λόγω σημαντικών επενδύσεων (capex) που απαιτούνται, είτε εξαιτίας περιορισμένης χωρητικότητας (berthcapacity). Παρόλα αυτά, δύνανται υπό προϋποθέσεις να προσελκύσουν επενδυτικό ενδιαφέρον καθώς πληρούν αρκετά εκ των βασικών κριτηρίων που είχαν τεθεί κατά τη διαδικασία επιλογής των Τουριστικών Λιμένων.
Για παράδειγμα, η Κάρυστος (αν και δεν περιλαμβανόταν στο σχέδιο αξιοποίησης) μπορεί ενδεχομένως να ενταχθεί στον σχεδιασμό ως συμπληρωματικός λιμένας του Λαυρίου (megayacht) και της Άνδρου. Επίσης, η Χαλκίδα πληροί το κριτήριο της εγγύτητας σε διεθνή αερολιμένα και παράλληλα διαθέτει εναλλακτικά σημεία ανάπτυξης μιας σύγχρονης μαρίνας. Ακόμα και στο “κακό” σενάριο της μη ένταξης σε διαγωνισμό, είχαν προκριθεί οι εξής εναλλακτικές: (α) ένταξη των λιμένων σε εταιρία διαχείρισης στην οποία θα μεταβιβαστούν τα δικαιώματα παραχώρησης, (β) παραχώρησή τους στις Περιφέρειες, οι οποίες θα αποκτήσουν όλα τα δικαιώματα χρήσης, λειτουργίας, ανάπτυξης και εκμετάλλευσης των τουριστικών λιμένων. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας θα αναλάμβανε τους λιμένες Χαλκίδας, Ερέτριας, Κύμης, Αιδηψού και Ωρεών.
Παράλληλα,είναι σημαντικό να αναφέρω ότι οι περιορισμένες δυνατότητες (lowcapacity) του σημερινού εμπορευματικού λιμένα Χαλκίδας καθιστούν αναγκαία την μεταφορά του σε θέση που θα επιτρέπει τον ελλιμενισμό μεγάλων πλοίων (έως και τύπου panamax), κάτι που αναμένεται να αποτελέσει σημαντικό καταλύτη οικονομικής ανάπτυξης για την ευρύτερη περιοχή της Χαλκίδας.
Συνοψίζοντας, η προσέλκυση επενδύσεων για την αξιοποίηση των εμπορευματικών και τουριστικών λιμένων της Εύβοιας αποτελεί μια βασική προτεραιότητα προς τη κατεύθυνση της ενίσχυσης των προοπτικών ανάπτυξης πολλών τομέων της τοπικής οικονομίας.
Μεταλλευτικός Κλάδος
Η Εύβοια διαθέτει τα παρακάτωσημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα:
- Μεγάλες ποσότητες αποδεδειγμένων κοιτασμάτων (provenreserves) σιδηρονικέλιου, λευκόλιθου-μαγνησίτη, χρωμίτη, μαγγανίου, σχιστολιθικής πέτρας (Πλάκες Καρύστου).
- Εγγύτητα μεταλλείων στη θάλασσα και ύπαρξη λιμενικών εγκαταστάσεων εν λειτουργία (π.χ. Νικέλιο: Πολιτικά, Λευκόλιθοι:Κυμάσι, Τσιμέντο: Μηλάκι, Χαλκίδα).
- Τεχνογνωσία εργατικού δυναμικού (skilledlaborforce) λόγω της απασχόλησης εκατοντάδων οικογενειών της Εύβοιας για πολλές δεκαετίες στον κλάδο.
Λαμβάνοντας υπόψη τους παραπάνωισχυρούς υποστηρικτικούς παράγοντες, η κυβέρνηση καλείταινα επιλύσει σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν παραδοσιακές βιομηχανίες του Νομού. Αξίζει να αναφερθώστο φλέγον ζήτημα της διάσωσης της ΛΑΡΚΟ όπου μετά από 3,5 έτη κυβερνητικής αδιαφορίας απαιτείται αποτελεσματική διαπραγμάτευση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για τηνάμεση επίλυση του ζητήματος των κρατικών ενισχύσεων παράλληλα με την εκπόνηση ενός αξιόπιστου στρατηγικού πλάνου αναδιάρθρωσης της εταιρίας.Σε κάθε περίπτωση, η συνεχιζόμενη αδράνεια της κυβέρνησης και η πλήρης έλλειψη οποιουδήποτε σχεδίουδημιουργούν πολύ έντονη ανησυχία για το μέλλον της ιστορικής βιομηχανίας.
Αιολική Ενέργεια
Κεντρικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Εύβοιας στον κλάδο της Ενέργειας αποτελεί το ιδιαιτέρως υψηλό αιολικό δυναμικό (loadfactor) που διαθέτουν αρκετές νότιες περιοχές του Νομού (Καρυστία, Δ. Δυστίων). Πιο συγκεκριμένα, το loadfactor της Νότιας Εύβοιας είναι κατά μέσο όρο 20% υψηλότερο σε σύγκριση με το μέσο αιολικό δυναμικό στην υπόλοιπη χώρα. Για του λόγου το αληθές και παρά την υφιστάμενη εγκατεστημένη ισχύ, η μεγαλύτερη εταιρία του κλάδου σκοπεύει να προχωρήσει σε επενδύσεις για τη κατασκευή νέων πάρκων ισχύος 120MW εντός διετίας. Από τη δική της πλευρά, η Πολιτεία οφείλει να απλοποιήσει και να επιταχύνει την αδειοδοτική διαδικασία αιολικών πάρκων. Παράλληλα, είναι αναγκαία η συστηματική υποστήριξη επενδύσεων τόσο για την αναβάθμιση του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρισμού (υποβρύχιες διασυνδέσεις με Αττική και Κυκλάδες), όσο και στο σύστημα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας,κάτι που θα ενισχύσει περαιτέρω τη θέση της Εύβοιας στον εγχώριο ενεργειακό χάρτη.
Κωνσταντίνος Ντούνας
